Uzaktan Çalışma Uygulamasında İş Sağlığı ve Güvenliği
Korona virüs (Covid-19 ) salgını bir yandan toplum sağlığını tehdit ederken diğer yandan da ülkelerin ekonomilerini ve çalışma hayatlarını etkilemiştir . Home office veya evden çalışma olarak bilinen “uzaktan çalışma” salgın döneminde, uzaktan çalışmaya olanak veren işlerde en sık başvurulan çalışma yöntemlerinden biri olmuştur.
4857 sayılı İş kanunun 14. Maddesine dayanılarak hazırlanan “Uzaktan Çalışma Yönetmeliği” [1] 10.03.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak, uzaktan çalışma yasal bir dayanağa bağlanmıştır. Yönetmelik maddeleri incelendiğinde uzaktan çalışma sırasında işçiye hangi iş ve malzemelerin teslim edileceği, iletişimin nasıl kurulacağı, uzaktan çalışmaya geçiş süreci , verilerin korunması, evde iş kazası, fazla mesai, yol-yemek yardımı gibi pek çok mesele açıklığa kavuşturulmamıştır .
Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir. [2] Bu durumda çalışan, uzaktan çalışma sırasında evinde olabileceği gibi başka bir lokasyonda da işini yürütebilir.
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’nde işverenin, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine dair çalışanını bilgilendirmek, ona gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almak , kontrol etmek yükümlülükleri devam ettirmektedir.
- İşçiye teslim edilen ekipman hakkında, kullanım ve güvenlik açısından eğitim ve bilgilendirme yapılmalı, yazılı hale getirilmelidir.
- Çalışan, evinde karşılaşabileceği risklerle ilgili bilgilendirilmelidir.
- Uzaktan çalışmada kullanılması gereken ekipmanlar ( cep telefonu, laptop vb.) çalışanın kullanabileceği şekilde sağlanmalı ve bu ekipmanları işveren zimmetlemekle yükümlüdür.
- İşin niteliğine uygun olarak uzaktan çalışmada çalışanın görev tanımı ve iş saatleri belirlenmelidir.
- Risk değerlendirme raporunda uzaktan yani evden çalışma riskleriyle ilgili tedbirlere yer verilmelidir.
Sonuç olarak uzaktan çalışma modelinin bundan sonrada devam edeceğini düşünürsek mevcut iş sözleşmelerinde bir yenileme, ek protokol yapılmadan sürdürülen uzaktan çalışma uygulamalarının gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Uzaktan çalışmaya ilişkin sözleşmede; iş tanımı, işin yapılma şekli, süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır. [3] Yapılan iş ve çalışana göre farklılık gösterecek bu geçiş hükümleri hazırlanırken uzman desteği alınarak düzenlenmesi ileride karşılaşılabilecek risklerin minimize edilmesi açısından önemlidir.
Çalışanların, işverenin çalışma koşullarında yapacağı bu değişiklik ile ilgili teklifi 6 iş günü içinde kabul etme -reddetme süreleri vardır. Bu yeni çalışma teklifi sözleşmede esaslı değişikliği içerdiğinden çalışanların kabul etme zorunluluğu bulunmamaktadır. [4] Bu anlamda uzaktan çalışma sözleşmelerinin her iki tarafında hak ve menfaatini koruyacak şekilde, iyi niyet kuralları çerçevesinde ve hakkaniyetli olarak kurulması önem teşkil etmektedir.
[1] Uzaktan çalışma uygulamasına ilişkin düzenleme, 06.05.2016 tarihli ve 6715 sayılı İş Kanunu ile Türkiye İş Kurumu Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun tahtında kabul edilmiş ve 20.05.2016 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
[2] 4857 sayılı İş Kanunu madde14/4
[3] İş Kanunu madde 14/5: "Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır."
[4] 4857 sayılı İş Kanunu madde 22
Bengül ERKEK
B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Tepe İş Sağlığı Ve Güvenlik Hizmetleri A.Ş (ManisaŞube)